Beschrijving
Tijdens een wandeling door de groene velden van Nederland in de maand juni zou je wel eens kunnen stuiten op een opmerkelijke plant die haar roze tot witte bloemen boven de omringende begroeiing uittorent: Echte valeriaan (Valeriana officinalis). Deze majestueuze plant, behorend tot de Kamperfoeliefamilie, is niet alleen een lust voor het oog, maar ook een intrigerend onderdeel van de Nederlandse flora en folklore.
Botanische Schoonheid
Echte valeriaan kan groeien tot een hoogte van 120 cm. De trompetvormige, vijftallige tweeslachtige bloemen verschijnen in tuilen die samen de indruk geven van grote schermen. Na bevruchting verandert het driehokkige vruchtbeginsel in een nootje. Opvallend is dat meestal niet alle drie de vruchtbeginsels uitgroeien. Deze nootjes hebben een unieke eigenschap: bovenop groeien de kelkblaadjes uit tot een kroontje, aangevuld met veervormige haren, die helpen bij de windverspreiding van het zaad.
De plant zelf groeit vanuit een wortelstok, met zowel opstijgende stengels als ondergrondse uitlopers. De onderste delen van de plant zijn behaard, terwijl de bovenste delen kaal zijn. Een interessant kenmerk van de Echte valeriaan zijn de tegenoverstaande bladeren met schedes langs de steel. Deze bladeren zijn veerdelig, met 9 tot 21 eironde tot lancetvormige deelblaadjes.
Habitat en Verspreiding
Echte Valeriaan (Valeriana officinalis) heeft een voorkeur voor natte, voedselrijke bodems, maar verdraagt geen overstromingen. Je kunt haar vinden langs rivieren en sloten, altijd boven de maximale waterhoogte. Ze gedijt ook goed in moerasbossen, vaak in gezelschap van Moerasspirea en Grote wederik. Hoewel de Echte valeriaan minder goed presteert in de schaduw, is ze nog steeds te vinden aan de nattere bosranden, evenals in de duinen, kapvlakten en ruig grasland.
In Nederland is de soort wijdverspreid, met uitzondering van gebieden zoals de Veluwe, het noordelijk kleigebied en de Waddeneilanden. Buiten Nederland komt ze voor in de koele gematigde delen van Eurazië.
Cultuur en Gebruik
Historisch gezien heeft Echte valeriaan een speciale plaats in de Nederlandse traditie en geneeskunde. Uit haar wortelstok werd een extract gehaald dat vroeger aan dranken werd toegevoegd vanwege zijn rustgevende eigenschappen. Deze kalmerende kracht heeft de plant een reputatie gegeven als een natuurlijk middel tegen angst en slapeloosheid.
Echte valeriaan zit onder andere in de volgende mengsels: Graslandflora GN-27, Oeverflora OE-27 en Ruigteflora RN-27.
Meer informatie over deze wilde plant is te vinden op www.floravannederland.nl of www.wildeplanten.nl.