Beschrijving
Cirsium palustre (Kale jonker) is een meerjarige plant uit de Asteraceae (Composietenfamilie). Hieronder volgt een botanische, objectieve beschrijving van deze soort:
Algemene kenmerken:
- Type plant: Overblijvend kruid
- Levenscyclus: Hemikryptofyt
Morfologie:
Stengel:
- Lengte: 50 tot 150 cm, soms tot 2 meter
- Oppervlak: Groen tot paarsachtig, bezet met talrijke korte stekels
- Structuur: Oprecht, meestal onvertakt tot bovenaan, waar vertakkingen zich bevinden rond de bloeiwijze.
Bladeren:
- Plaatsing: Afwisselend
- Vorm: Smal en langwerpig, veerspletig of veerdelig
- Kleur: Donkergroen aan de bovenkant, grijsachtig of viltig aan de onderkant
- Bladrand: Getand en voorzien van lange, scherpe stekels
- Textuur: Licht behaard, vooral aan de onderzijde
- Lengte: 10 tot 30 cm
- Oksel: Direct op de stengel bevestigd zonder steeltje (zittend)
Bloeiwijze:
- Type: Hoofdjesbloem, kenmerkend voor de composietenfamilie
- Bloemvorm: Buisvormige bloemen
- Bloemkleur: Paars tot roodpaars
- Grootte van bloemhoofdjes: 1 tot 2 cm in diameter
- Bloei: Juni tot september
- Bloemdek: Het hoofdje is omgeven door een omwindsel van stijve, stekelige schutbladen die in rijen gerangschikt zijn. De lintbloemen zijn paars van kleur.
- Kelk: Omgeven door omwindselbladen met stekels.
Vruchten:
- Type: Nootje
- Zaadverspreiding: Pappus (pluis), verspreiding via de wind
- Vruchtlengte: 3-4 mm
Wortelstelsel:
- Type: Penwortel met weinig uitlopers, in tegenstelling tot Cirsium arvense dat zich sterk via worteluitlopers verspreidt
- Functie: Minder agressieve vegetatieve vermeerdering, vooral door zaden
Ecologie:
- Voorkomen: Algemeen in natte, moerassige gebieden in Europa, inclusief Nederland en België
- Standplaats: Voorkeur voor vochtige, zure bodems zoals in natte graslanden, moerassen, langs slootkanten en in natte heidegebieden
- Bodem: Vochtig tot nat, zuur en voedselarm
- Lichtbehoefte: Lichtminnend (volle zon of halfschaduw)
Verspreiding:
- Cirsium palustre komt voor in grote delen van Europa en is goed aangepast aan vochtige tot natte omstandigheden. De soort wordt vaak gezien in natuurgebieden zoals veengebieden, beekdalen en vochtige heide.
Foeragerende insecten:
Cirsium palustre is, net als Cirsium arvense, een belangrijke nectar- en stuifmeelbron voor vele insecten, waaronder:
- Honingbijen (Apis mellifera) en wilde bijen zoals hommels (Bombus spp.)
- Vlinders zoals de atalanta (Vanessa atalanta) en distelvlinder (Vanessa cardui)
- Zweefvliegen (Syrphidae)
- Kevers, zoals soldaatjes (Cantharis spp.)
Kale jonker speelt een ecologische rol in natte biotopen, waar hij niet alleen insecten aantrekt, maar ook een indicatiesoort is voor vochtige en voedselarme bodems. De plant heeft een karakteristieke en opvallende vorm die hem onderscheidt van andere distelsoorten, vooral door de slanke, onvertakte stengel en de paarsachtige tinten.
