Beschrijving
IJzerhard (Verbena officinalis) is een plant die behoort tot de ijzerhardfamilie (Verbenaceae). De plant heeft zich ook verspreid naar andere delen van de wereld. In Nederland en België is IJzerhard vrij zeldzaam. De plant groeit het vooral in gebieden met een kalkrijke, stikstofrijke en stenige bodem, zoals langs rivieren, op spoorwegterreinen en bij muren.
De plant kan tot ongeveer 100 cm hoog worden. De stengel van IJzerhard is dun en opgaand, en verhout aan de onderkant. De bladeren kunnen verschillende vormen aannemen, maar zijn vaak diep ingesneden en gekarteld. De plant heeft geen geur en heeft rauw een onaangenaam bittere smaak.
IJzerhard bloeit van juni tot in de herfst met kleine trompetvormige bloempjes die zachtroze tot violet van kleur zijn. Deze bloemen verschijnen in aarvormige bloeiwijzen. De plant produceert een splitvrucht als vrucht.
De plant heeft een aantal ecologische bijzonderheden. De meerjarige plant heeft vaak een verhout onderste deel en groeit op diverse locaties zoals muren, akkerranden, en bosschages. De plant is ook een belangrijk onderdeel van verschillende plantenassociaties en gemeenschappen, variërend van pionieromgevingen tot loofbossen.
IJzerhard is niet alleen bekend om zijn ecologische waarde, maar ook om zijn historische en medicinale gebruik. De plant is lang geassocieerd met goddelijke en bovennatuurlijke krachten. Traditioneel werd het in Oostenrijk gebruikt als medicijn tegen infecties en koorts, meestal in de vorm van thee of likeur. Echter, het gebruik ervan tijdens de zwangerschap wordt afgeraden vanwege het risico op miskramen.
De plant heeft ook een rijke symbolische geschiedenis. In het oude Egypte werd het ’tranen van Isis’ genoemd. In het oude Griekenland werd het gewijd aan Eos Erigineia. In de vroege christelijke tijd werd geloofd dat IJzerhard werd gebruikt om de wonden van Jezus te stelpen na zijn kruisiging. Vandaar namen als ‘Heilig Kruid’.
Volgens informatie van de Vlinderstichting, wordt ijzerhard regelmatig bezocht door vlinders zoals de kleine vos, dagpauwoog, koolwitjes, atalanta en de distelvlinder. Deze vlinders zijn dol op de nectar die de bloemen van ijzerhard bieden.
Voor meer informatie over IJzerhard kunt u de volgende bronnen raadplegen: Wikipedia (Nederlands), Flora van Nederland, en Wikipedia (Engels).
