Beschrijving
Centaurea scabiosa
In de Nederlandse velden en graslanden, vind je een bijzondere plant die zowel door haar uiterlijk als door haar ecologische waarde opvalt: de Grote centaurie. Dit inheemse soort, een lid van de composietenfamilie (Asteraceae), speelt een belangrijke rol in ons ecosysteem.
Grote centaurie is een overblijvende, zomergroene plant die een hoogte van 50 tot 100 cm kan bereiken. Met haar ruwe, kantige stengels en donkergroene, leerachtige bladeren die veervormig verdeeld zijn, heeft ze een stoere uitstraling. De roodpaarse bloemhoofdjes zijn een opvallende verschijning. Ze zijn tamelijk groot, en de trompetvormige, niet-vruchtbare bloempjes aan de buitenrand maken de bloem nog indrukwekkender. Deze structuur verhoogt de aantrekkingskracht op insecten aanzienlijk.
Grote centaurie is een liefhebber van zon en drogere, kalkhoudende tot kalkrijke bodems die variëren van voedselarm tot matig voedselrijk. Ze is een kenmerkend onderdeel van kalkrijke kamgrasweiden (Galio-Trifolietum) en bloeit rijk en langdurig van juni tot en met augustus.
Deze plant is niet alleen een prachtige verschijning, maar heeft ook een belangrijke ecologische rol. Ze wordt bezocht door talrijke insecten, waaronder verschillende soorten wilde bijen zoals de Breedbandgroefbij, Akkerhommel en Steenhommel. Ook vlinders zoals de Moerasparelmoervlinder en Distelvlinder zijn frequente bezoekers. De nectar en het vuilwitte stuifmeel van de Grote centaurie zijn onweerstaanbaar voor deze bestuivers.
De zaden van de Grote centaurie zijn uitgerust met mierenbroodjes, die mieren aantrekken en zo helpen bij de verspreiding. Wanneer de vruchtjes rijp zijn, zijn het de Putters die komen om de zaadhoofdjes te plunderen. Naast zaadverspreiding kan de Grote centaurie zich ook vegetatief uitbreiden via korte uitlopers van de forse, enigszins verhoute wortelstok.
In Nederland is de Grote centaurie niet bedreigd, maar ze is wel relatief zeldzaam. Dit benadrukt het belang van haar bescherming en het behoud van haar natuurlijke habitats.
Klik hier voor het verspreidingskaartje van Grote centaurie.
Kenmerken:
- Hoogte: De plant wordt 30 tot 120 cm hoog.
- Bladeren: De bladeren zijn lang, donkergroen, en variëren van veerdelig tot dubbel veerspletig.
- Bloei: De bloeiperiode is van juni tot oktober. De bloemen zijn roze tot roodpaars, 1,5-2,5 cm groot, en staan alleenstaand.
- Bloeiwijze: Het bloeihoofdje bestaat uit buisbloempjes, omgeven door een krans van steriele, franjeachtige randbloemen.
- Omwindselbladen: Deze zijn franjeachtig ingesneden zonder stekel aan de top.
- Vruchten: De vrucht is een nootje met een hygroscopisch vruchtpluis.
- Habitat: De plant groeit op tamelijk droge, kalkrijke grond, voornamelijk tussen het gras op hellingen.
- Ecologische rol: De plant is een kensoort voor kalkgraslanden en een indicatorsoort voor kalkgrasland.
